Mimo, że film został zrealizowany na taśmie monochromatycznej to odcień filmu wydaje się być wyraźnie „czerwony”. Propaganda komunistyczna mocno odchyliła wektor fabuły, którego kierunek i wskaz został wyznaczony w scenariuszu autorstwa Jerzego Andrzejewskiego i Czesława Miłosza.
Nic dziwnego, że po ingerencji władz w scenariusz Miłosz postanowił się odciąć od tego narzędzia propagandowego, jakim finalnie stał się film „Miasto nieujarzmione.” Władzy nie spodobał się pierwotny pomysł na film: Robinson Warszawski, rozbitek błąkający się po bezludnej wyspie – zrujnowanej Warszawie. Jak wspomina Czesław Miłosz: „Razem napisaliśmy szkic scenariusza i ruszyliśmy (tj. Jerzym Andrzejewskim) z nim na wyprawę do Filmu Polskiego do Łodzi. Instytucja ta przypominała wtedy nieco złodziejską melinę, bo zajmowała się bardzo rozsądnie grabieniem wszelkiego dobra, sprzętu, domów, samochodów. Jej kierownicy w mundurach polskiej i wschodniej armii dawali dowód przezorności praktycznej, którą mogło dać tylko sowieckie doświadczenie.” Po projekcji kolaudacyjnej recenzent uznał, iż fabułę filmu należy zmienić, gdyż razi go „jeszcze bardziej niezdecydowana społeczna pozycja bohatera”. Wszak Rafalski w zamyśle Miłosza miał być ucieleśnieniem wspomnień o powstańczym osamotnieniu. Brak aprobaty kierownictwa P.P. Film Polski rozwiał marzenie o kinie pukającym do zamkniętych drzwi Europy, sięgającym wyżej niż tylko do przyziemnej polityki. Zwyczajnie, filmy miałby być jasne, czytelne i przede wszystkim czerwone.

„Miasto nieujarzmione” razi propagandą, ale w czasach kiedy na rok powstawało zaledwie parę filmów można uznać, że film ten stanowił kamień węgielny pod budowę twierdzy – Polskiej Szkoły Filmowej.